Leren

Vaardigheden aanleren

Om langdurige gedragsveranderingen te bekomen, dient er ook alternatief gedrag aangeleerd te worden. De ontwikkeling van nieuwe vaardigheden stimuleren zodat je kind zich weet te redden in zijn omgeving en zijn behoeften kan communiceren is een belangrijke pijler in de aanpak van gedragsproblemen. Meer lezen: Zich uitdrukken en In stappen werken.

Worden de gedragsproblemen veroorzaakt doordat het kind een bepaalde handeling niet zelfstandig kan uitvoeren, dan kan je het leerproces in haalbare en begrijpelijke stappen opdelen. Meer lezen: Zelfstandig worden.

Regels en gevolgen invoeren

Het is belangrijk dat er binnen het gezin grenzen zijn, spelregels die het verkeer tussen de gezinsleden sturen. Grenzen worden gesteld wanneer de ouders tegen het kind zeggen "niet doen!", "pas op!", "afblijven!" enzovoort. Het zijn uitspraken waarmee we het kind de wereld op een veilige manier laten ontdekken.

Als u denkt dat uw kind niet weet welk gedrag wel en niet kan, kan u dat met enkele simpele regels duidelijk maken. Blijf niet enkel stilstaan bij wat u niet wil, maar schenk ook voldoende aandacht aan wat u wel wil.

Enkele aandachtpunten bij het opstellen van regels:

Is de regel nodig?
Is de regel simpel genoeg?
Is de regel rechtvaardig?
Begrijpt het kind de regel?
Weet het kind wat de gevolgen zijn wanneer de regel niet opgevolgd wordt?
Kan je de regel consequent toepassen?

Voor een kind met autisme kan je regels visualiseren met pictogrammen of foto’s.

Voorbeeld

Jan gooit vaak met speelgoed om de aandacht van zijn zus te trekken. Als hij dat doet, moet hij in afzondering. Als hij rustig of samen met zijn zus heeft gespeeld zonder te gooien dan mag hij na het avondeten 15 minuten een computerspelletje spelen. Je kan de regels als volgt visualiseren en in de speelhoek ophangen.

(Bron pictogrammen: www.sclera.be)

Luna sloeg, beet en neep haar zussen regelmatig. Met de visualisatie van regels en de gevolgen van haar gedrag zijn er overdag heel wat minder incidenten.

Seppe mag zijn zussen niet slaan. Hij mag wel op de kussens en de zetel slaan. Sinds hem dit alternatief werd geboden, slaat hij nog zelden zijn zussen.

---

Positief bekrachtigen

De algemene regel zegt dat beloond gedrag wordt herhaald. Om effect te hebben, moet je dus weten wat belonend is voor je kind. Dat kan heel individueel zijn; wat voor het ene kind een beloning is, kan voor een ander kind onaangenaam overkomen.

Positief bekrachtigen van aanvaardbaar of goed gedrag is belangrijk. Soms merken we het niet op of reageren we niet. Op zich is dat niet zo erg, maar het wordt wel een probleem indien het kind op probleemgedrag overschakelt omdat niet werd gereageerd of het doel niet werd bereikt.

Jan kan hieruit leren dat hij met slaan op tafel en krijsen zijn doel bereikt. Uiteraard is het niet altijd makkelijk of haalbaar om positief gedrag op te merken en te bekrachtigen. Om te voorkomen dat een kind zoals Jan probleemgedrag ontwikkelt om zijn doel te bereiken, kan je het best preventieve strategieën gebruiken.

Meer lezen: Hoe uw kind belonen?

Belonen met tokens

Een beloningssysteem met tokens is een bijzondere vorm van positieve bekrachtiging. Voor goed of gewenst gedrag krijgt het kind een token. Dat kan allerlei zijn: een sticker, een kaartje, een punt of een ander symbool. De tokens kunnen omgeruild worden voor de echte beloning.

Enkele richtlijnen voor het gebruik van tokens:

• Het kind moet begrijpen dat de tokens symbool staan voor de echte beloning.
• Het kind moet kunnen wachten op de echte beloning. Het gewenste gedrag of de verwachting moet heel concreet gemaakt worden. Vage omschrijvingen zoals 'goed je best doen op school' moeten absoluut vermeden worden. Lees meer: Zich uitdrukken .
  
  
  

  Als Kilian ’s nachts droog is gebleven, mag hij naast de zon een stempel zetten. Als het hem niet lukt dan moet hij naast de prent met de paraplu een stempel aanbrengen. Na 20 stempels naast de zon kreeg Kilian zijn beloning: een grote knuffel.

  ---

• Visualiseer concreet hoeveel tokens uw kind moet verdienen vóór de beloning volgt.

top