Gebrekkige centrale coherentie
Typisch ontwikkelende mensen zijn geneigd om stimuli op een globale wijze te interpreteren, rekening houdend met de context. Mensen met autisme ervaren de wereld eerder in fragmenten. Ze zien of creëren minder samenhang in wat ze waarnemen. Door een gebrekkige centrale coherentie wordt de wereld ervaren als een chaos. De persoon met autisme zoekt veiligheid in herhalende handelingen, routines en structuren. Hij houdt zich vaak vast aan het gekende en heeft weerstand tegen veranderingen. Hij heeft het ook moeilijk om iets wat geleerd is van de ene situatie naar de andere over te brengen.
De betekenis van ‘kantelen’ is afhankelijk van de context.
Gebrekkige centrale coherentie verklaart heel wat kenmerken van autisme
Het aantrekkelijke van deze theorie is dat ze niet enkel een verklaring biedt voor moeilijkheden zoals het niet herkennen van de betekenis van ambigue woorden in de context (woorden zoals regent, of kantelen, die naargelang de zin waarin ze voorkomen anders worden uitgesproken) maar ook voor een aantal onaangetaste en misschien wel superieure vaardigheden. Zo kan de goede prestatie van kinderen met autisme op de subtest blokpatronen van de WISC intelligentietest worden uitgelegd vanuit het feit dat ze onmiddellijk de afzonderlijke blokken waarnemen in de tekening en niet gehinderd worden door de 'gestalt'-waarneming van een globaal patroon. We hebben immers de neiging om globaal waar te nemen en verwaarlozen daardoor de details. Hoewel de centrale coherentieproblematiek rijkelijk gedocumenteerd is met klinische ervaringen is enige reserve toch ook hier aangewezen. De onderzoeksbevindingen zijn immers niet altijd eenduidig.