Anders gevoelig

Mensen met autisme uiten niet alleen hun gevoelens anders, ze ervaren de wereld ook verschillend. Eén van de moeilijkste dingen om te begrijpen, zijn net hun eigen ervaringen. En iets wat je zelf niet goed begrijpt, kan je ook moeilijk duidelijk maken aan anderen.

Donna Williams, een vrouw met autisme, drukt het als volgt uit: "Veel mensen met autisme hebben problemen om lichamelijke sensaties te verwerken en te zien hoe die al dan niet verband houden met gevoelens". Bij mensen met autisme zijn er volgens Donna Williams drie problemen bij het verwerken van emoties door de hersenen.

Het eerste probleem, ‘non-firings’, is een gebrek aan verbinding. Soms heeft iemand met autisme wel een bepaald gevoel, maar komt er geen feedback vanuit de hersenen. Omdat de hersenen alle energie besteden aan het verwerken van andere informatie en overladen zijn, is de persoon zich op dat moment niet bewust van zijn gevoel. Hij of zij is als het ware blind voor het gevoel dat vanbinnen zit. Uiteraard kan er op zo’n moment geen duidelijke communicatie zijn over dat gevoel. Soms weet iemand met autisme wel dat hij iets voelt, maar niet wat hij voelt. De hersenen kunnen aan de lichamelijke ervaring geen betekenis geven. Ook hier is het moeilijk om te communiceren: als je niet eens weet wat je voelt, dan kan je daarover ook niet duidelijk communiceren.

Het tweede probleem dat Donna Williams beschrijft, is dat van het overspoeld worden door een gevoel. De lichamelijke ervaring overheerst. Daardoor voelt een waarschuwing aan als terreur, een voorkeur als verliefdheid, minder fut hebben als een depressie. Bij een dergelijke emotionele zondvloed weet de persoon met autisme wel wat hij voelt, maar het is net alsof de hersenen de volumeknop van de gewaarwordingen op maximum hebben gezet. Daardoor kunnen zelfs aangename gevoelens onaangenaam worden.

Tenslotte is er het probleem van de verkeerde verwerking. De hersenen zijn in de war en slaan verschillende gevoelens door elkaar. Ofwel geven ze aan een bepaalde lichamelijke ervaring de verkeerde betekenis omdat de context van de ervaring niet mee wordt verwerkt. Donna Williams geeft het volgende voorbeeld: "Als ik iemand zie waarvoor ik een diepe affectie voel, dan reageert mijn lichaam. Mijn hart gaat sneller slaan en mijn ademhaling wordt dieper. Als nu mijn hersenen de formule 'verhoogd hartritme + diepe ademhaling' associëren met angst en ze bovendien een formule kennen die zegt 'bij angst moet je ofwel weglopen, ofwel aanvallen', dan reageer ik op de ander als was hij een gevaar voor mij. Ik ontmoet iemand die ik graag zie en toch ben ik - door de verkeerde associatie in mijn hersenen - geneigd om weg te kijken van die persoon, van hem weg te lopen of hem zelfs weg te duwen".

Net zoals de waarneming van de wereld rondom hen, wordt ook de innerlijke wereld door de hersenen van mensen met autisme anders verwerkt. Ze herkennen hun gevoelens niet of ze voelen te veel. Of ze hebben een bepaald gevoel maar hun hersenen verwerken deze informatie verkeerd, waardoor hun gedrag compleet in disharmonie is met wat ze voelen en ze iets anders communiceren dan wat ze eigenlijk voelen. De vreemde communicatie van gevoelens bij mensen met autisme is een afspiegeling van hun eigenaardige verwerking van ervaringen.