Wat is empathie? Het is het vermogen om je in de gevoelens van anderen in te leven. Daarvoor moet je:

• je kunnen verplaatsen in het perspectief of standpunt van anderen;
• inleven en meevoelen met hun gemoedstoestand ;
• er emotioneel gepast op kunnen reageren.

Alle drie zijn moeilijker voor mensen met autisme dan voor andere mensen.

Mensen met autisme herkennen in eerste instantie onvoldoende de gevoelsuitdrukkingen van anderen. Ze zien het menselijk gelaat minder als een geheel en koppelen emoties vaak aan details uit de gevoelsuiting. Als je boosheid enkel herkent wanneer het detail ‘snor’ aanwezig is, dan zie je niet dat moeder boos is want zij heeft immers geen snor. Zie je dat niet, dan kan je je niet inleven in moeder en kan je onmogelijk empathie vertonen. Op dezelfde manier kan je moeilijk iemand troosten als je diens verdriet niet eens herkent.

Soms gebeurt het dat iemand met autisme wel medeleven vertoont (hij herkent een bepaald gevoel bij iemand), maar niet vanuit een doorleefd begrip van het standpunt van de ander. Margaret Dewey geeft daarvan een voorbeeld bij haar zoon Jack. Als een nieuwslezer zegt: "deze mensen lijden voortdurend honger", dan heeft Jack echt medelijden met hen. Hij hoeft daarvoor helemaal geen rekening te houden met andere geestesgesteldheden. Hij heeft ook honger geleden en weet dus wat dat betekent. Ook al heeft hij autisme, hij kan meevoelen met mensen die lijden onder situaties waar hij zelf ook onder geleden heeft. Jack heeft sympathie, maar geen echte empathie. Empathie veronderstelt immers dat je ook kan meeleven met mensen die iets meemaken dat je zelf nog niet hebt meegemaakt.