Wat kan je doen?
De situatie verhelderen
Als je vermoedt dat je kind het concept gaan slapen niet ten volle begrijpt, kan je dat aan de hand van een prentenboek of verhaal duidelijk maken. Zo'n verhaal wordt ook 'social story' genoemd.
Leg je kind uit waarom mensen moeten slapen. Maak ook duidelijk wat de gevolgen zijn van slaapgebrek.
Je kan het concept naar bed gaan ook verhelderen aan de hand van een stappenplan. Soms moet je veel details geven: uitkleden, pyjama aantrekken, gordijnen dichttrekken, in bed stappen, nachtlampje doven, in bed liggen en de deken over zich trekken.
Kinderen met autisme houden doorgaans van routines. Ze geven hen een veilig gevoel en controle over de gebeurtenissen. Ze brengen hen tot rust. Een routine installeren voor bedtijd kan dus een positief effect hebben. Kies ze echter met de nodige zorg. Houd er rekening mee dat ze ook buitenshuis gebruikt moet kunnen worden. Bekijk samen met de andere gezinsleden in hoeverre je de routine flexibel en consequent zal kunnen toepassen.
Wees geduldig. Het kan enkele weken duren vooraleer de routine het gewenste effect heeft op het slapen van je kind. Het kan helpen om de routine visueel voor te stellen.
De routine van de avond is voor Mateo gevisualiseerd in zijn dagschema: pyjama aantrekken, tanden poetsen, naar het toilet gaan en naar bed.
Sommige kinderen hebben nood aan voorspelbaarheid. Ze kunnen pas slapen als ze weten wat er de volgende dag op het programma staat. Overloop eventueel aan de hand van een dagschema wat je kind de volgende dag zal doen. Ook al lijkt de dagindeling ieder weekdag hetzelfde, je kind kan er rustig van worden zodat het wellicht makkelijker inslaapt.
Liam kwam ieder nacht uit zijn bed om bij mama en papa te liggen. Voor het slapengaan herhaalt hij nu samen met zijn papa de regel: Ik moet in mijn bedje blijven’. De foto met Liam in zijn bed neemt hij mee naar boven. Hij bevestigt deze aan de aan de muur in zijn kamer. Met deze visuele ondersteuning en het vaste ritueel lukt het Liam zeer goed om in zijn bed te blijven.
De omgeving aanpassen
Zorg voor een rustgevende slaapkamer. Sommige kinderen willen hun spullen graag mee naar de slaapkamer, maar die werken vaak eerder activerend dan rustgevend. Berg speelgoed en andere zaken liever op in een kast zodat je kind er niet door afgeleid wordt.
Het is goed om voor uw kind met autisme duidelijk afgebakende zones in huis te maken. In de slaapkamer slapen we, in een bepaalde hoek van de woonkamer kan er gespeeld worden, in de keuken eten we, enz. Met welomschreven zones vermijd je dat je kind verkeerde verbanden legt en bijvoorbeeld de slaapkamer koppelt aan spelen. Je kan natuurlijk niet elke kamer aan een specifieke activiteit linken. Probeer een kamer in zones op te delen: een hoek om huiswerk te maken en te knutselen, een tv-hoek, een speelhoek, enz.
Sommige kinderen zijn gevoelig voor licht. Verduister de kamer zo goed mogelijk. Gebruik donkere of dikke stof voor de gordijnen. Sommige fabrikanten geven aan wanneer de stof geen licht doorlaat.
Sommige kinderen zijn gevoelig voor geluiden. Een slaapkamer die niet aan de straatkant gelegen is, kan veel oplossen. Er zijn kinderen die geluiden die wij niet horen of waar we niet op letten heel irritant vinden. Een computer die in stand-by staat, kan de slaap al verstoren (zelfs als die in een andere kamer staat). Voor deze kinderen is het belangrijk om de kamer zo geluidsvrij mogelijk te maken. Oudere kinderen kunnen leren slapen met oordopjes.
Veel kinderen met autisme zijn hypergevoelig wat betreft de tastzin. Bepaalde materialen of stoffen worden als onaangenaam of zelfs pijnlijk ervaren. Snijd de etiketten uit de slaapkledij. Zoek uit wat uw kind verkiest. Sommige kinderen houden van een (dons)deken met een zeker gewicht omdat die een veilig gevoel geeft. Er zijn ook verzwaringsdekens die voor sommige kinderen een geborgen en veiolig gevoel geven waardoor ze beter inslapen en doorslapen.
Vermijd geuren in de slaapkamer als u vermoedt dat je kind er last van heeft: parfum, schoonmaakproducten, wasproducten waarmee het beddengoed is gewassen, een muggenplug, enz.
Rust inbouwen
Zorg voor een rustige sfeer in huis wanneer het bedtijd is. Vermijd een teveel aan prikkels: tv-kijken, computerspelletjes spelen, andere gezinsleden die bezig zijn met luidruchtige activiteiten, wilde spelletjes, enz. Als je kind rustig wordt in bad, plan dit dan voor het slapengaan.
Angstige kinderen of kinderen die veel piekeren kunnen baat hebben bij relaxatieoefeningen.
Het kan sommige kinderen helpen als je voor het slapengaan samen met hen de gebeurtenissen van de dag overloopt. Probeer de zorgen van de dag af te sluiten. Andere kinderen worden het best niet herinnerd aan de gebeurtenissen van de afgelopen dag. Voor hen is zo'n moment enkel aanleiding tot doordrammen, piekeren en andere zaken die niet slaapbevorderend werken.
Draai rustige muziek indien je kind daar rustig van wordt.
Houd je kind niet van een donkere kamer, dan kan een klein nachtlampje of een lavalamp voor de juiste sfeer zorgen.
Praktische tips en adviezen
- Zorg ervoor dat je kind overdag voldoende beweging heeft.
- Beloon je kind wanneer er geen problemen zijn, bijvoorbeeld wanneer het niet uit bed komt.
- Zorg ervoor dat je kind geen honger of dorst heeft.
- Laat je kind overdag niet meer slapen wanneer dit niet meer aangewezen is.
- Vermijd wilde spelletjes voor het slapengaan.
- Stuur je kind niet naar zijn slaapkamer bij wijze van straf. De slaapkamer moet een rustige, leuke en veilige plek zijn.
- Zorg voor een aangename temperatuur in de kamer. Doorgaans wordt 19 °C als aangenaam ervaren.
Een arts of specialist raadplegen
Sommige slaapproblemen kunnen het gevolg zijn van gezondheidsproblemen. Denk hierbij aan allergieën van de luchtwegen, tandproblemen, neus-, keel- of oorinfecties, eczeem, reflux, bedplassen, hoofdpijn, enz. Een bezoek aan de huisarts kan aangewezen zijn om het probleem op te sporen of de aanwezigheid ervan uit te sluiten.
Vraag ook hulp aan arts of specialist wanneer angst en aanhoudende nachtmerries ook tijdens de dag voor problemen zorgen.