De tijd organiseren en visualiseren

Waarom?

Mensen hebben een tijdskader nodig. We gebruiken agenda's, post-its en kalenders om ons tijdsgebruik te organiseren.
Voor mensen met autisme is tijd een abstract, zeer complex begrip. Hoe moet je je het chronologisch verloop van de dingen voorstellen, hoe krijg je een globaal overzicht van je dag (weten wanneer je eet, wanneer je gaat fietsen, enz.), hoe kan je voorzien wat er gaat gebeuren?
Daar komt nog bij dat het ontbreken van oriëntatiepunten in de tijd ook angst kan veroorzaken. Wat is het verschil tussen 10 seconden en 1 minuut? Wanneer zal ik eten? Wanneer ga ik terug naar huis? Zal ik wel terug naar huis gaan? Ik moet de tv uitzetten, maar wanneer zal ik weer mogen kijken?

Om mensen met autisme houvast te geven voor wat hun tijdsgebruik betreft, wordt de opeenvolging van activiteiten tijdens de dag visueel voorgesteld in een 'dagschema'. Dat is geen eenvoudig bordje waarop het programma staat vermeld, maar een echt werkinstrument dat mensen met autisme actief gebruiken zoals wij onze agenda's gebruiken.

Aan de hand van een dagschema kan uw kind :

• begrijpen wat hij tijdens de dag allemaal zal doen;
• een gebeurtenis voorzien, tijdig op de hoogte zijn van een verandering en zich daaraan aanpassen;
• zich rekenschap geven van het chronologisch verloop en de afwikkeling van zijn programma;
• het begrip tijd concreter aanvoelen;
• leren wachten en begrijpen dat de geliefde activiteiten niet onmiddellijk plaatsvinden;
• makkelijker meewerken;
• en vooral zijn zelfstandigheid ontwikkelen.

Op welke manier?

Om de verschillende activiteiten van de dag en het verloop ervan te visualiseren, kan u een dagschema maken dat uw kind door de dag zal gidsen.

Een dagschema maken
Kijk eerst na welk soort visuele aanwijzingen uw kind begrijpt: voorwerpen, foto's, pictogrammen, geschreven woorden? Indien uw kind geen afbeeldingen of foto's begrijpt, kan u concretere aanwijzingen zoals voorwerpen gebruiken.

Meer lezen: De gradaties in visuele ondersteuning

Wanneer uw kind geen tekeningen of foto’s begrijpt, dan kan u meer concrete middelen gebruiken zoals voorwerpen.

Verschillende visuele hulpmiddelen.

Kies hoe u de gebeurtenissen of activiteiten van de dag zal voorstellen: een bord voor het eten, een rol wc-papier om naar het toilet te gaan, een foto van de gedekte tafel, een foto van de wc, een bordje met het woord 'eten' of 'toilet', enz. Afhankelijk van de mogelijkheden van uw kind, gebruikt u meer of minder visuele aanwijzingen. Bijvoorbeeld, voor een heel jong kind of een kind met een zwak begripsvermogen gebruikt u uitsluitend het object dat verwijst naar de activiteit dat onmiddellijk uitgevoerd moet worden. Voor kinderen met een goed begripsvermogen kan u 3 of meer opeenvolgende activiteiten visualiseren.

Plaats de visuele aanwijzingen op een drager in de volgorde waarin de activiteiten zullen plaatshebben, van rechts naar links of van boven naar beneden.

Plaats een dubbel van elke aanwijzing op het dagschema op de plek waar de activiteit zal plaatshebben. Op die manier zal uw kind makkelijker de weg vinden naar de verschillende plaatsen die voorzien zijn op zijn dagschema. Hij moet de aanwijzing van zijn dagschema nemen en dat naast het dubbel hangen of plaatsen. Zo weet hij precies waar hij moet zijn en kan hij zich dus veel autonomer bewegen.

Bepaal waar het dagschema moet komen. Het best kiest u een plek waar je regelmatig langskomt en die dus centraal ligt ten opzichte van de andere kamers van het huis (de gang, de hal, enz.). Dit is belangrijk omdat het dagschema het begin- en eindpunt is van alle activiteiten.

Plaats onder of naast het dagschema een bak, een mand, een envelop of iets dergelijks om de afgewerkte activiteiten in op te bergen. Dat is de 'klaar' bak.

U kan het dagschema horizontaal of vertikaal plaatsen. Ga na wat voor uw kind het meest geschikt is.

Een horizontaal dagschema.

Een geschreven dagschema met de uren wanneer de activiteiten doorgaan.

Op het bord in de keuken hangt naast het maandschema (blauw) van Seppe ook zijn horizontaal dagschema (wit).

Opbergsysteem voor kleren als drager voor een dagschema met voorwerpen.

Indien nodig kan u een zgn. overdrachtsobject gebruiken: u toont maar één voorwerp of één foto tegelijk, juist vóór de activiteit plaatsheeft.

Een dagschema gebruiken

• de eerste aanwijzing op het dagschema bekijken;
• de aanwijzing nemen;
• naar de plek gaan waar het dubbel van de aanwijzing zich bevindt;
• de aanwijzing naast het dubbel plaatsen;
• de activiteit uitvoeren;
• teruggaan naar het dagschema.

U herbegint nu van voren af aan:

• de volgende activiteit bekijken;
• de aanwijzing nemen;
• naar de plek gaan waar het dubbel van de aanwijzing zich bevindt;
• ...

Een dagschema leren gebruiken is een training op zich. Plaats het dagschema binnen het bereik en het gezichtsveld van uw kind. Zorg ervoor dat het makkelijk hanteerbaar is. Heeft uw kind bijvoorbeeld motorische problemen, pas het dagschema dan aan zodat hij het zonder moeite kan gebruiken.

Meer lezen:

Andere visualisaties voor de tijd
Aanpassingen aan het dagschema
Werken aan de flexibiliteit

top