Het mazelenvaccin

Ongeveer tien jaar geleden stelden Britse onderzoekers vast dat een twaalftal peuters autisme ontwikkelden kort nadat ze het gecombineerd vaccin mazelen-bof-rubella hadden gekregen. Onmiddellijk werd naar een mogelijke verklaring voor dit verband gezocht. De hypothese werd naar voor geschoven dat het te maken had met het mazelenvirus uit het vaccin dat zich in de darm van de kinderen zou vermenigvuldigen. De ontsteking die daarvan het gevolg was, zou bepaalde stoffen uit de darm in het bloed laten sijpelen die schadelijk waren voor de ontwikkeling en werking van de hersenen.

Deze theorie werd - misschien niet toevallig - geformuleerd door een darmspecialist. Het verband leek duidelijk. Duizenden ongeruste ouders weigerden hun peuters nog te laten vaccineren. Wat de kinderartsen dan weer verontrustte omdat mazelen bij een klein aantal kinderen een erg gevaarlijke ziekte is.

Tienduizenden kinderen met en zonder vaccin werden over een periode van enkele jaren onderzocht. Men ging na autisme vaker voorkwam bij kinderen die het vaccin kregen. En er werd geen verschil gevonden, behalve in één onderzoek dat vaker autisme vaststelde bij de kinderen die niet gevaccineerd waren!

Wat was het probleem dan met het onderzoek van de darmspecialist? Ten eerste zag hij een groep kinderen die al autisme hadden en allemaal gevaccineerd waren. Nu wordt het mazelen-bof-rubella vaccin in Groot-Brittannië aan de meeste kinderen op peuterleeftijd gegeven. En wanneer de diagnose wordt gesteld, herinneren ouders zich - terecht - dat de eerste tekens van autisme ongeveer op die leeftijd aan het licht kwamen. Dr. Wakefield controleerde niet hoe het zat met symptomen van autisme bij de duizenden kinderen die het vaccin kregen en niét bij hem kwamen.

Het tweede probleem ligt in dezelfde lijn. De onderzoeker is een darmspecialist en ziet dus hoofdzakelijk kinderen met autisme... en darmklachten. Nu komen darmklachten wel wat vaker voor bij kinderen met autisme, maar dat de kinderen die bij de specialist kwamen er allemaal aan leden, is logisch. En het is al even logisch dat de specialist ook afwijkingen aan hun darmen vond. Of darmklachten ook voorkomen bij kinderen met autisme die niet bij een darmspecialist langsgaan, werd echter niet onderzocht. Je mag uit deze studie dus niet afleiden dat alle kinderen met autisme darmproblemen hebben of dat darmontsteking een belangrijke rol speelt in het ontstaan van autisme.

De zaak heeft veel ongerustheid doen ontstaan en er werd heel wat tijd en energie geïnvesteerd om een eventueel verband tussen het mazelen-bof-rubella vaccin en autisme te onderzoeken. Tenslotte trokken een aantal medewerkers van de specialist het tijdschrift waarin de publicatie was verschenen de theorie officieel terug.

Hoewel de darmspecialist wellicht een prima onderzoeker is binnen zijn gebied, is het een jammerlijk voorval. Maar het leerde ons wel dat een theorie over het ontstaan van een complexe aandoening zoals autisme zeer zorgvuldig moet worden getoetst. En dat het controleren op voldoende aantallen niet-geselecteerde patiënten hiervoor een goede methode is.

Toch is ze niet altijd zaligmakend. Het is immers best mogelijk dat bepaalde milieu-invloeden slechts bij een kleine groep kinderen een rol spelen bij het ontstaan van autisme. En dat kom je enkel te weten indien je begint met een paar kinderen van wie je kan aantonen dat die bepaalde factor bij hen een rol speelde. Toch is het ook hier nuttig om grote groepen bij het onderzoek te betrekken. Maar dan met observatie-instrumenten die voldoende openheid garanderen om eventueel verschillende subgroepjes in die grote groep te onderkennen. Vervolgens kunnen die subgroepjes afzonderlijk onderzocht worden. Ideaal is een groep van duizenden baby’s te volgen op velerlei gebieden - groei, voeding, vaccinaties enz. - en te kijken wie van hen autisme ontwikkelt. Daarna kan je onderzoeken waar die kinderen verschilden van de anderen. Misschien blijkt dan dat bepaalde infecties of andere omgevingsfactoren toch vaker voorkomen bij de kinderen die autisme ontwikkelden. Dergelijk onderzoek ontbreekt helaas.